Fictie of werkelijkheid?

Fictie of werkelijkheid?

"Voor het eerst zijn er twee baby’s geboren van wie het DNA met genetische technieken kunstmatig is ‘verbeterd’. Dat zegt de Chinese hoogleraar He Jiankui op maandag 26 november 2018 tegen journalisten. Het is een primeur die de toekomst van de mensheid kan veranderen"

De wetenschappelijke wereld stond op zijn kop. Veel wetenschappers willen zich niet verbinden aan Jiankui en zeggen dat zijn doorbraak nooit had mogen gebeuren. Meneer He Jiankui is ontslagen en men wil zijn onderzoek niet verder brengen. 

Toen ik dit nieuws las moest ik meteen denken aan boeken als The boys from Brazil van Ira Levin, de thriller Perfectie van Peter James, Brave new world van Aldous Huxley en De Engelenmaker van Stefan Brijs. In deze boeken worden de gevolgen van genetische manipulatie en van het kopiëren van DNA verbeeld in een verhaal.

Het manipuleren en creëren van menselijk leven. Dat werd toch alleen in boeken en films beschreven? Wordt fictie werkelijkheid? Gaat de werkelijkheid verder dan fictie en moeten we dit willen? Ik vind dit een zeer verontrustende ontwikkeling. 

De thriller Perfectie

Nadat een jong stel hun zoontje verloren is vanwege een genetische ziekte, blijken ze beiden drager te zijn. De kans dat een nieuw kind de ziekte ook zal hebben is groot. Ze horen over een arts die een methode ontwikkeld heeft die het bepaalde gendefect uitsluit. Er kan echter ook voor andere genetische kenmerken gekozen worden; kleur ogen, kleur haar, intelligentieniveau. Het stel gaat met deze arts in zee en ze krijgen een prachtige tweeling. Als hun tweeling opgroeit blijkt er van alles mis te zijn. In deze thriller wordt ons een toekomst voorgehouden waarbij je je kinderen als het ware kunt ontwerpen. Maar wat als die techniek ook kwalijke neveneffecten heeft zoals in het boek of in verkeerde handen valt? Kan dat ook gebeuren als de techniek die He Jiankui gebruikt heeft verder wordt ontwikkeld? Kunnen we de gevolgen hiervan als mens beheersen? Dat soort gedachten gingen door me heen toen ik het nieuws over de Chinese tweeling las. 

Willen we dit pad inslaan?

De Engelenmaker en The boys from Brazil

In de boeken De engelenmaker en The boys from Brazil, komen kinderen voor die gekloond zijn. In de Engelenmaker zit daar een godsdienstwaanzinnige huisarts achter die zichzelf wilde voortzetten in zijn drie gekloonde zoontjes. Zijn dorpsgenoten merken direct dat er iets vreemds aan de hand is met zijn zoontjes en als lezer heb je dat ook meteen in de gaten. 

In het zeer onheilspellende boek The boys from Brazil wordt Hitler gekloond en groeien meerdere kleine Adolfjes op in nagenoeg dezelfde omstandigheden waarin Hitler is opgegroeid. Achter dit idee zit het bizarre plan van een kwade genius die Hitler opnieuw aan de macht wil brengen.  Dit verhaal gaat wel heel ver maar als we voortgaan op de weg die de Chinese wetenschapper is ingeslagen kan zo'n bizar idee dan ook werkelijkheid worden? Moeten we dat willen?

Heerlijke nieuwe wereld

Ook in het boek Brave New world (Heerlijke nieuwe wereld) van Aldous Huxley worden mensen in laboratoria ontworpen om zodoende in een bepaalde sociale klasse te passen. Dit boek is een klassieker en is al in 1932 geschreven. Als ik dit boek in het licht van de huidige ontwikkelingen bekijk dan lijkt het wel haast een voorspellende waarde te hebben. In dit verhaal lijkt alles in eerste instantie helemaal goed. De mensen zijn gelukkig, er heerst orde en oorlog is uitgebannen. Naarmate het verhaal vordert krijg je als lezer een ander beeld. De mensen worden onderworpen en de wereld is emotioneel arm. De mensen zijn dan wel zodanig ontworpen dat ze passen bij de utopische wereld maar zijn ze ook gelukkig? Zijn ze hun eigen ik? Kunnen ze zichzelf ontplooien en al lerende fouten maken? Nee, dat kan allemaal niet meer. Moeten we dit echt willen?

Conclusie

Toen ik de artikelen over de genetisch gemanipuleerde Chinese tweeling las bekroop me een onaangenaam gevoel. Net als in de boeken kunnen we de gevolgen van deze ontwikkelingen nog niet overzien. Wat als er naast de door ons gewenste eigenschappen ook nare of zelfs gevaarlijke eigenschappen worden gecreëerd, net als in het boek van Peter James? Wat als deze technologie in de verkeerde handen valt zoals in The boys from Brazil. Of als we een utopische wereld hebben geschapen die niet zo heerlijk blijkt te zijn, zoals in Heerlijke nieuwe wereld van Aldous Huxley.

Persoonlijk vind ik dit een akelige, onvoorspelbare ontwikkeling. Waar gaat dit naar toe? Maar aan de andere kant denk ik dat we de voortschrijdende technologische ontwikkelingen niet tegen kunnen houden.  De mens zal, zowel in zijn verbeelding als in de werkelijkheid altijd naar grenzen en naar het onvoorstelbare zoeken en zelfs het onvoorstelbare wordt soms mogelijk. De Chinese wetenschapper heeft al bewezen dat het manipuleren van menselijk DNA binnen onze mogelijkheden ligt.

One Reply to “Fictie of werkelijkheid?”

  1. Ik heb de boeken perfectie en boys from Brazil ook gelezen en heb dubbele gevoelens en gedachten. Mooi geschreven Elise!